Kultura nie izoluje

polacco / la cultura non isola

Wyspa jest częścią lądu wynurzającego się z morza. Morze chroni wyspę, separuje ją i oddziela od reszty kontynentu, której ląd wydaje się stały, obszerny, doświadczony tysiącami wydarzeń i ruchów. To, co się tam dzieje ma wpływ na ludzi i kontynent; sprawia, że ludzie się zmieniają, są poddawani manipulacjom i różnym trendom.

Ziemia wyspy jest płynna, zamknięta. Można ją ponownie zamieszkać i odnowić. Może to być świat w świecie z własnymi zasadami. Pomyślmy o Atlantydzie, Utopii, wyspie Robinsona Kruzoe.

Ile wysp i ile utopii pojawia się i tonie w czasie? Filozof Jacques Derrida pisze: „Co to jest wyspa? Nie ma świata, są tylko wyspy ”. Myśl o wyspie skłania nas zatem do przemyślenia świata, którego doświadczamy, że wyspa staje się redukcją i metaforą, projektem i buntem.

Wyspa jest więc miejscem i wzorem. Jej cechy fizyczne są nie tylko geograficzne czy naturalne, lecz również są śladami sztuczności i kultury człowieka. Z tego powodu wyspa jest miejscem eksploracji, eksperymentów i wiedzy, jest wzorem współczesnych kultur. Zachowuje ona sens istnienia, a mimo to bierze udział w procesach budowy/ dekonstrukcji tożsamości, porzucenia/ oddalenia, utraty i tworzenia więzi: wyspa jest zagrożona separacją i relegacją; wyspa jest okazją do rozpoczęcia i ponownego założenia, odkrycia i regeneracji, starego i nowego; wyspa jest gdzie indziej par excellence, kryje skarby lub jest miejscem ucieczki, pożytecznym w pogoni za szczęściem.

Widoczna na horyzoncie, wyspa jest zwierciadłem tego, kim jesteśmy, to pierwotna forma, która nami wstrząsa i porusza. Michel Tournier porównuje wyspę do rozkurczu i skurczu ludzkiego serca, do rozszerzenia i skurczu. To magiczny krąg, który otacza i chroni. To bezpieczne miejsce, kompletne samo w sobie, kosmiczne jajo, a nawet rajski ogród. Wyspa, jądro otoczone owodniowym morzem, jest symbolem macierzyństwa, „powrotu do łona”; kultura kobiecości/ macierzyństwa, zinterpretowana na nowo w kategoriach rodzicielstwa kulturowego, jest nośnikiem szczególnego stosunku do ludzi. Powitanie, współczucie, ochrona, troska, dar, więź z życiem to podstawowe warunki kultury różnicy, którą zamierzamy podzielić się w naszym programie kulturalnym.

Jednak wyspa jest również miejscem mentalnym. To jest myśl, który nabiera kształtu i wyłania się z nieprzeniknionej, ciemnej, gęstej od życia głębi: „Wyspy są jak idee – opuszczone, fascynujące. Działają jako rezerwy, chwytając historie i udzielając schronienia ludziom od czasu powstania pierwszego wiersza.” (Maylis de Kerangal).

Wyspa to obraz, symbol, idea. Jest to jednak miejsce konkretne i cielesne, zdominowane przez potoki jego relacji, przez skrzyżowanie przylotów i wyjazdów: „Wyjeżdżamy, przyjeżdżamy. Sama się zaprasza do przekroczenia otaczającego ją morza, do dotknięcia innych lądów” (Jean-Luc Nancy). W rzeczywistości wyspa jest przepuszczalna, otwarta.

Badanie złożoności wyobraźni wyspy oznacza odkrywanie mitycznych i archaicznych korzeni każdej racjonalnej konstrukcji; oznacza także rzutowanie na obraz-miejsce wszystkiego, co trzeba przerobić i odrzucić: więzienie, pułapka, niepokojąca tajemnica.

Wyspa jest królestwem przeciwieństw: otwarcie/ zamknięcie, powitanie/ wykluczenie, wolność / więzienie, więź/ dystans. Dwoistość tożsamości, którą będziemy rozwijać w założeniach i w programie kulturalnym Włoskiej Stolicy Kultury Procida na rok 2021, witając szansę wyspy jako uprzywilejowanej perspektywy doświadczania ciągłych sprzeczności, odwiecznej walki między poczuciem przynależności a potrzebą zadeklarowania swojej różnicy.

Doświadczenia, które pojawiają się wewnątrz i z wyspy, które towarzyszą i kierują procesem kandydowania, rozwijają mapowanie faktów i wydarzeń: punkt po punkcie, żadne wyimaginowane i fikcyjne miejsce nie nabiera prawdziwej konkretności, daje się odnaleźć i odkryć. Laboratoria znajdują się w środowisku i miejscach na wyspie, w których życie codzienne, elementy przyrody i ekspresji kulturowej są narzędziami ewoluującego projektu człowieka.

Projekty mają podwójny poziom eksploracji. Na pierwszym poziomie – horyzontalnym opisują twórczą powierzchnię wyspy, jaka się pojawia, wraz z cyklem jej życiowych i kulturowych przejawów. Trasa ta ma jednak pionową głębię, która kształtuje autentyczną podróż, miniaturę współczesnego potencjału, w której idea postępu, nauki i technologii stawia człowieka w centrum jego własnej pamięci, a tym samym jego własnej zdolności do skierowane ku przyszłości, rozwijając świadomość bycia mieszkańcami, a nie tylko podróżnymi.